G. (GEER) VAN VELDE 1898 Lisse (Nederland) - 1977 Cachan, Val-de-Marne (Frankrijk) Composition

Details

Geer van Velde ging in zijn schilderkunst uit van de dingen die hij om zich heen zag. Hij analyseerde de vormen en de ruimte die de objecten innamen en herleidde die tot lijnen die vlakken omlijsten en waarin de kleuren zijn geordend. Zijn werk evolueerde langzaam van schilderijen met een herkenbare voorstelling tot volledig abstracte werken. Die abstractie had echter altijd zijn basis in de zichtbare werkelijkheid. De dingen werden kleurvlakken, maar minstens even belangrijk was de ruimte tussen de dingen. Zelf schreef hij: “Kijk eens naar dat potlood en die inktpot. Het essentiële is niet het ene of het andere maar de ruimte die er tussen beide is. Dat ls heel iets anders dan hun omvang of perspectief. Wanneer je naar een steen kijkt, zie Je één van zijn twee kanten, maar kennelijk kun je er ook omheen, je kunt naar de 'achterkant kijken en dan beschouw je die steen als een los voorwerp, als een fragment, als iets wat in zichzelf voldoende is, een compleet ding. Toch ademt de steen en zou niet zonder de ruimte kunnen bestaan. Tegelijkertijd zie je al die opgeblazen dingen, ze zien er uit als rijpe vruchten van de boom der kennis, maar wat hen opblaast is die wilde ruimte, zoals de wind een laken doet opbollen... De dingen zijn valstrikken voor het licht; er is geen een die het licht niet wil binnenlaten, zelfs binnen de meest ondoorzichtige dingen is er licht."

Geer van Velde wilde dus niet alleen de dingen zelf schilderen, maar ook dat wat de dingen verbindt. Licht en ruimte maakte hij tot zelfstandige elementen, die hij in een zorgvuldig evenwicht samenbracht. Zo ontstonden abstracte stillevens in een geabstraheerde werkelijkheid. Ook het maken van een klein schilderijtje als het onze was een lang en intensief proces. Hij begon met het uitgebreid preparen van het doek. Hij bracht er verschillende lagen op aan en monteerde het dan op een houten plank. Dan volgde een laag zinkwit. Daarop tekende hij met houtskool de lijnen van de compositie in de nog natte verf. Met een stuk krant depte hij de verf droog tot een mat oppervlak met zwarte lijnen ontstaan was. Op die basis begon hij te schilderen. Kleurvlakken werden aangebracht, die hij nadat ze gedroogd waren weer afschuurde met puimsteen. Daarna schilderde hij er weer overheen. Zo ‘veroverde’ hij het schilderij, zoals hij het noemde. Zijn aandacht ging vooral naar hoe het licht door het schilderij werd weerkaats of geabsorbeerd. Voortdurend draaide hij het schilderij om de verschillende soorten lichtval te bestuderen. De matte, subtiele kleuren die zo kenmerkend zijn voor zijn werk kwamen zo tot stand.

De Iers-Franse schrijver Samuel Beckett was een groot bewonderaar van Geer van Velde en van diens broer Bram. Hij verdedigde hun werk hartstochtelijk en steunde de twee broers waar hij kon. In een essay met de titel De schilderkunst van de Van Velde's of de wereld en de broek, gaf hij een rake karakterisering van het werk van Geer van Velde: “Wat kun je zeggen over die verschuivende perspectieven, die levende contouren, die uit mist gesneden vormen, dat evenwicht dat elk moment verbroken kan worden, verbroken wordt en zich weer herstelt onder de blik van de toeschouwer? Hoe moet je spreken over die kleuren die ademen, hijgen? Over dat krioelende stuwsel? Over die gewichtloze, krachteloze, schaduwloze wereld? (...) Hier is alles in beweging, zwemt, vlucht keert terug valt uiteen en herstelt zich weer. Alles houdt onophoudelijk op. Het lijkt een opstand van moleculen, het binnenste van een steen, in de fractie van een seconde voordat hij uiteenvalt.” Mooier is het werk van Geer van Velde niet te beschrijven.