L. (LEO) GESTEL 1881 Woerden - 1941 Hilversum Aan de Amstel

Details

Op dit zomerse schilderij speelt het water van de Amstel de hoofdrol. De oever omlijst de rivier in een grote cirkelvorm. We zien aan de kant nog wat details als een bootje, een dak van een huis en een hek, maar het spiegelende wateroppervlak, geaccentueerd door kleine golfjes vraagt alle aandacht. Bij dit schilderij van Leo Gestel is het water zelf het onderwerp, of beter gezegd het licht op het water. Water is een abstract onderwerp voor kunstenaars, een onderwerp zonder eigen vorm of kleur. De kleuren, vormen en bewegingen van het water worden gedefinieerd door alles wat zich er omheen bevindt: de oever, bomen en de kleur van de lucht erboven. Het schilderen van water is altijd een opgave geweest voor schilders; hiervoor zochten de kunstenaars van het begin van de twintigste eeuw naar nieuwe oplossingen.

Impressionisme, fauvisme, kubisme en expressionisme: Leo Gestel verkende alle mogelijkheden die zijn tijd hem bood. Hij was een van de drie grote Nederlandse modernisten uit het begin van deze eeuw, samen met Jan Sluijters en Piet Mondriaan. De weg naar een nieuwe moderne stijl was echter lang. Gestel bleef in het eerste decennium van de vorige eeuw permanent zoeken naar nieuwe mogelijkheden. Belangrijk voor hem was zijn eerste reis naar Parijs, in 1904, waar het Franse impressionisme de meeste indruk maakte, aanvankelijk meer dan de echte avant-garde, zoals het werk van Picasso of Matisse. De werking van licht en kleur was wat hem interesseerde en Gestel trok, net als de impressionisten hadden gedaan, naar buiten om licht in zijn werk te brengen en nieuwe inzichten op te doen over de werking van licht en kleur. In de zomer van 1908 schilderde hij veel aan de Amstel, buiten Amsterdam, waar hij experimenteerde met het weergeven van het effect van het licht op het water bij verschillende weersomstandigheden. Zo ontstonden onder meer schilderijen van de rivier bij buiig weer, bij ‘druilerig’ weer, bij avond en in de zon, zoals op ons schilderij. Als een echte impressionist wilde hij vooral een bepaald atmosferisch moment weergeven. Toch zien we hier het allereerste begin van Gestels lange zoektocht naar een nieuwe manier van het weergeven van de werkelijkheid. In zijn Amstelschilderijen deed hij een grondige kennis op van de verschillende manieren om het licht vast te leggen en van de eigenschappen van kleuren. Hij keek daarbij goed naar de natuur, maar maakte zeker ook gebruik van de invloeden van andere kunstenaars. Zo maakte in deze tijd het luministische werk van Jan Toorops grote indruk. Toorops divisionisme -hij deelde het schilderij op in kleine blokjes pure kleur- werkte bevrijdend en ook de schilderijen van Vincent van Gogh, toen nog niet zo bekend, die in de kunsthandel C.M. van Gogh in Amsterdam te zien waren, waren een sensatie voor jonge kunstenaars. Op ons schilderij zien we hoe Gestel de kleuren van de omliggende natuur in strepen en streepjes in het water heeft aangebracht om het kabbelende wateroppervlak weer te geven. Met zijn verfstreken modelleerde hij het water. De kleuren zijn licht en modern voor die tijd, anders dan de grijzen en groenen van de oudere generatie, maar het doel van ons schilderij is het weergeven van de atmosfeer op een bepaald moment, zoals de impressionisten graag deden. Dit schilderij toont een belangrijk moment in de ontwikkeling van Leo Gestel. De bron van zijn kunst bleef de natuur, maar hij voelde zich vrijer in het weergeven ervan. Geïnspireerd door Van Gogh en Toorop gaf Gestel met kleine streepjes kleur vorm aan de weerspiegeling van de bomen in het hemelsblauwe water. Zijn grote voorgangers gaven hem de vrijheid om fellere kleuren en vrije, losse penseelstreken te gebruiken om de sfeer weer te geven van een mooie zomerdag aan de Amstel. Dit schilderij toont hoe Leo Gestel in 1908 duidelijk een nieuwe weg insloeg die hem tot een van de belangrijkste modernisten van de 20ste eeuw zou maken.