J.TH. (JAN) TOOROP 1858 Poerworedjo (Indonesië) - 1928 Den Haag (Nederland) De Appelplukster

Details

Vanaf 1903 tot 1922 bezocht Jan Toorop bijna elke zomer voor korte of langere tijd het badplaatsje Domburg op Walcheren. In het begin logeerde hij er regelmatig bij de boerenfamilie Louwerse op hofstede De Brouwerij, die kamers verhuurde aan de badgasten. Hij tekende en schilderde de leden van die familie regelmatig, in huis of buiten aan het werk in de boomgaard en op het land. Ook op het bekende schilderij Gebed voor de maaltijd, nu in het Zeeuws Museum, is het gezin Louwerse afgebeeld. Op ons schilderij zien we een van de dochters van boer Louwerse aan het werk in de boomgaard. Het witte kapje van het meisje verraadt dat het tafereel zich ergens op Walcheren afspeelt. Op de voorgrond liggen twee appels die duidelijk maken wat ze aan het doen is. Het appelplukken door Louwerse of één van zijn dochters heeft Toorop verschillende malen afgebeeld gedurende de jaren 1904-1906. Zo is hetzelfde "Zeeuwse meisje" met haar vader in een boomgaard te zien waar zij toekijkt hoe hij met een stok de appels uit een boom steekt. Op ons schilderij is de boomgaard geschilderd met een weelderig gamma van groene, blauwe en violette toetsen. De beschaduwde grond is voornamelijk met violet aangegeven, net als de stam van de boom rechts. De brede tak tegen de achtergrond van de bomen is overwegend in groen uitgevoerd. Veel van de kleuren in de jurk van het meisje komen ook elders op het schilderij voor. Het zijn vooral de langere penseelstreken die de figuur van het boerinnetje losmaken uit de achtergrond. Deze manier van het bijna sculpturaal gebruiken van het pointillé is heel typerend voor het werk van Toorop in deze periode.

Vanaf 1903 bracht Jan Toorop elk jaar de zomer door in Domburg. Er ontstond een zomerse kunstenaarskolonie rondom Toorop en de kunstenares Mies Elout-Drabbe, die in Domburg woonde. Zij was getrouwd met Johannes Elout van Soeterwoude, die directeur was van de Domburgsche Zeebadinrichting. Haar atelier was een verzamelplaats voor kunstenaars. Piet Mondriaan, één van de schilders die er graag kwam, beschreef het als een plek waar het ‘de ene keer vol was met kunstvrienden, een andere keer rustig en een uitgelezen plekje om er zo goed als zwijgend thee te drinken.’ Vanaf 1911 organiseerde Jan Toorop elke zomer een tentoonstelling in een eenvoudig tentoonstellingsgebouwtje waar de in Domburg verblijvende kunstenaars konden exposeren. Toorop en zijn dochter Charley, Mies Elout-Drabbe, Piet Mondriaan, Jacoba van Heemskerck, Lodewijk Schelfhout en Marie Tak van Poortvliet toonden er hun werk, naast veel petits-maîtres.

Al in 1885 maakte Jan Toorop schilderijen die hij opbouwde uit kleine puntjes kleur. Na 1900 werden de stipjes brede streepjes van pure kleuren naast elkaar, waarin hij het landschap modelleerde. Op ons schilderij heeft hij deze techniek met grote durf gebruikt. Het hele werk is opgebouwd uit een warreling van korte, helder gekleurde streepjes. De richting van de streepjes geeft de vormen en de diepte aan. Ondanks deze bijzondere techniek is het formele aspect niet het belangrijkst. Als een impressionistisch schilderij geeft het werk je direct het gevoel van een mooie zomerse dag en van de koelte in de schaduw onder de bomen. In het NRC van 5 augustus 1912 werd over een dergelijk schilderij van Toorop uit 1905 opgemerkt dat het "een ware veldslag van kleuren" was, maar "toch schijnt dit kleurengevoel de appelplukkers niet te deren. De lijdzame loomheid der Walchersche boeren en boerinnen, die wel voor hun plezier lijken te leven, is in 'het appelplukken' te vinden." Op het schilderij van Jan Toorop lijkt het bestaan van de Zeeuwse boeren inderdaad idyllisch. In werkelijkheid zal hun leven niet zo makkelijk zijn geweest.