J.C.B. (JAN) SLUIJTERS 1881 's-Hertogenbosch - 1957 Amsterdam Portret van Greet met hoed

Details

In januari 1909 leerde Jan Sluijters Greet van Cooten kennen, op de tentoonstelling die hij samen met Cees Spoor en Piet Mondriaan had georganiseerd in het Stedelijk Museum in Amsterdam. Hij vroeg haar voor hem model te staan en ze werden meteen verliefd. Omdat Sluijters al getrouwd was en zelfs een dochtertje had moest hij zijn gezin verlaten. Na een kort verblijf in Heeze vertrok hij met Greet naar Laren waar ze twee jaar zouden blijven. In 1910 scheidde hij van zijn eerste vrouw, Bertha Langerhorst om met Greet te kunnen trouwen. Toen Jan Sluijters Greet van Cooten leerde kennen was zij niet alleen een schildersmodel met een grote belangstelling voor kunst en cultuur, ze was ook zangeres en schilderde zelf ook, tot de geboorte van hun eerste zoon Jan Junior in 1914. In 1913 exposeerde zij op de tentoonstelling van de kunstenaarsvereniging Sint-Lucas. “Als nieuwelinge in het schildersgild begroeten wij mevrouw Sluijters-van Cooten (Jan Sluijters’ betere helft)”, schreef het weekblad De Kunst. Daarnaast was zij ‘lectrice’, voorleester, in Haarlem. Haar hele huwelijk met Sluijters is zij haar man blijven voorlezen. “Zelf leest hij nooit, maar hij luistert graag”, zei ze later in een interview. Greet was Sluijters muse en zijn favoriete model en hij stelde prijs op haar mening: “Mijn vrouw[…] is misschien de eenige naar wie ik luisteren kan en dat komt doordat zij mij zoo door en door kent en ook door haar uiterst fijne intuïtie”, zei hij in 1923.

Dit eenvoudige kleine portretje is een van de eerste die hij maakte van zijn nieuwe grote liefde. Jan Sluijters schilderde Greet in die eerste werken in verschillende houdingen, waarbij hij vooral experimenteerde met de plaatsing van contrasterende kleurvlakken en gekleurde contourlijnen. In die tijd maakte hij veel portretten en naaktstudies van Greet. Zij poseerde voor tientallen schilderijen, portretstudies, kubistische experimenten en naakten. Later beeldde hij haar graag af als de moeder van hun kinderen. Altijd is zij direct herkenbaar aan haar wat dromerige oogopslag.

Sluijters werk was volop in ontwikkeling in deze periode. Internationale kunststromingen volgden elkaar razendsnel op en Sluijters was vaak een van de eerste Nederlandse schilders om die op te pikken, te verwerken in zijn eigen werk en daarmee in Nederland te introduceren. Toen hij Greet ontmoette was het landschap zijn voornaamste onderwerp. Hij experimenteerde met het effect van kleur en licht waarbij hij het landschap weergaf in stippen, strepen en kleurvlakken in zinderende kleuren. Steeds vaker ging hij in deze periode portretten en figuurstukken maken, ongetwijfeld gestimuleerd door zijn nieuwe grote liefde Greet, die hij talloze malen afbeeldde. Waar hij zijn landschappen componeerde uit korte streepjes en stippen die hij had ontleend aan het Franse divisionisme, laat hij het pointillé op ons portret achterwege. De enorme kleurgevoeligheid die zo typerend is voor Jan Sluijters spreekt ook uit ons schilderij. Het is opgebouwd uit een aantal grotere vlakken blauwe en paarse tinten, geaccentueerd door het opvallende roze van de kraag en de manchetten. Ook de witte jas bevat talloze tinten blauw, net als de schaduwen in het haar onder de grote zwarte hoed. Het portret is realistisch, waarbij vooral het gezicht gedetailleerd is uitgewerkt. Andere details, zoals de stoel waarop het model zit en vooral de handen zijn slechts schetsmatig weergegeven. Ook een uitgewerkte achtergrond, met kleurige stoffen, bloemen en attributen, die Sluijters later zo graag gebruikte, ontbreken nog op dit schilderij. Al in 1906 was Jan Sluijters onder de indruk geraakt van de allermodernste kunst die hij zag in Parijs. Een van de schilders daar, die een blijvende invloed zou hebben, was Kees van Dongen. Ook op ons portretje is die invloed onmiskenbaar. De directe blik, zo kenmerkend voor Van Dongen, nam Sluijters over en steeds vaker kijken zijn modellen de beschouwer recht aan, zoals ook op ons portret.